Ślady, szlaki, ścieżki - Pośród tatrzańskich i zakopiańskich wyobrażeń

„Ślady, szlaki, ścieżki. Pośród tatrzańskich i zakopiańskich wyobrażeń” to książka towarzysząca prezentowanej w Muzeum Tatrzańskim wystawie zatytułowanej „Wyprawa. Pośród tatrzańskich i zakopiańskich idei”. Autorzy w trzech odrębnych, ale uzupełniających się tekstach rozważają pojawianie się w tatrzańskiej i zakopiańskiej przestrzeni w ciągu minionych lat rozmaitych wyobrażeń, dotyczących trzech zasadniczych obszarów funkcjonowania człowieka w tutejszym świecie – natury, cywilizacji i stylów życia.

 

 

Pokazują z jednej strony ich ciągłość, a z drugiej ulotność i przemijanie. To zatem książka o wyobraźni. Książka subiektywna i osobista, bowiem autorom miejsce ich urodzenia i zamieszkania nie jest obojętne.

 

Jak napisał we wstępie do tej książki antropolog kultury z UJ profesor Czesław Robotycki: „Studiując po raz kolejny literaturę o Zakopanem i jego ludziach, o górach i góralach, autorzy powiadają: »to jest nasze Zakopane, tak je czytamy, porzucając dochodzenie do ‘obiektywnej’ prawdy, na rzecz świata wyobrażonego – równie ważnego jak świat realny«. Fakty wskazują na plany, w których działa wyobraźnia i realizują się narracje. To interpretacje, a nie fakty ją budują i tak zawsze jest z przeszłością, nawet wtedy, gdy wypowiada się w kamieniu, a góry są jej tłem.” W przyszłość wybiegają z kolei dwie pomieszczone w książce rozmowy – o mieście z burmistrzem Zakopanego oraz o górach z dyrektorem Tatrzańskiego Parku Narodowego. Całość jest ilustrowana ponad stu, w większości archiwalnymi i rzadko publikowanymi, zdjęciami Zakopanego, zakopiańczyków, górali i Tatr.

 

 

„(...) mówimy o śladzie myśli, która gnębi, która wprawdzie nie jest jeszcze dostatecznie jasna, ale ku której idziemy, chcąc ją uchwycić. Ta myśl jest tu gdzieś blisko, lecz zakryta. Śledzimy jej oznaki, one przeświecają przez gąszcz rzeczy, prowadząc raczej w przyszłość niż w przeszłość. Ten ślad to raczej trop, po którym trzeba iść naprzód, znak czegoś, co może być, lub istnieje tu i teraz w splątaniu otaczających myśli i zjawisk. Pierwszy znak myśli, ale także szczęścia lub katastrofy, znak śmierci, znak obecności lub nadejścia. Mistycy mówią o byciu na tropach Boga, pewni, że tropy są, że wystarczy je odnaleźć i iść po nich, albowiem nie dane jest nam poznanie Go twarzą w twarz. W języku polskim mówimy o naśladowaniu – naśladować można to, co było, a także to, co jest, tu obok nas, przede mną. Naśladować – to iść po śladach. Czasami zaś ślad nakazuje śledzić i śledzimy często coś, co jest koło nas, przebieg jakiejś sprawy, wydarzenie, sytuację, jednym słowem to, co obecne”.